آرایش زنان در ایران دوره ناصری 200 سال پیش چه لباس هایی مد بود؟
به گزارش یاری کالا، همشهری آنلاین نوشت: آیا می دانستید اجداد ما، بیشتر سفیدپوش و رنگی پوش بودند اما در گذر زمان، کم کم تیره پوش شدیم؛ روندی که از اوایل دوره پهلوی شروع شده و این روزها به حداکثر رسیده است، در حالیکه در گذشته رنگ های شاد در همه بخش های زندگی شامل پوشاک، نقاشی ها و آثار هنری به وفور دیده می شد. در اینباره با «داریوش شهبازی» تهران پژوه و تاریخ شناس گفتگو کرده ایم.
به گفته داریوش شهبازی به جهت اینکه بدانیم در گذشته مردم پایتخت از چه رنگی بیشتر استفاده می کردند باید به سابقه میناکاری در ایران توجه کنیم؛ هنری که به هزار و ۵۰۰ سال قبل از میلاد می رسد. او می گوید: «در عصر قاجار و بخصوص دوره ناصری آثار گوناگونی از میناکاری مانند قلمدان و جلد کتاب، قلیان، انفیه دان، گوشواره، سنجاق سینه و پایه های چراغ و... میتوان دید که رنگ های مختلفی در آن به کار رفته است؛ آبی، سرمه ای و زرد، رنگ های غالب است. پارچه هایی از ابریشم، زربافت و اطلس سفید
در پارچه هایی که در دوره ناصری به کار رفته و هم اکنون در موزه های داخلی و خارجی در معرض تماشاست انواع رنگ ها بخصوص رنگ سبز دیده می شود و اگر به پوشش و لباس دقت نماییم متوجه می شویم اقوام و طوایف مختلف از رنگ های مختلف استفاده می کردند. شهبازی می گوید: «شاردن فرانسوی در رابطه با پوشش در دوره صفوی نوشته زنان وقتی می خواستند از خانه خارج شوند حجاب بلند سفیدی را می پوشیدند؛ پوشش هایی که از جنس پارچه های زربافت و اطلس ضخیم توری با یراق های زرین، سیمین و گلابدوزی شده، بود.» سفید، رنگ غالب پوشاک
«گارسیا دسیلوا» سفیر اسپانیا در دربار شاه عباس صفوی و جهانگرد در سفرنامه اش نوشته است؛ زنان در دوره ناصری لباس های مختلفی می پوشند و کفش آنان از جنس چرم با رنگ های مختلف بود. او تاکید می کند که زنان لباس های گشاد و سفید رنگ می پوشند. که بیشتر در رابطه با روزگار شاه عباس صفوی و پس از آن نوشته، هم در سفرنامه اش آورده زنان پایتخت خارج از خانه چادر سفید می پوشند. «دورویل» از افسران همراه با ژنرال گاردان در دوره فتحعلی شاه هم از پوشاک صاحب منصبان نظامی می نویسد که چکمه های پارچه ای و لباس های رنگی می پوشیدند. «اوژن فلاندن» نقاش فرانسوی که در دوره محمدشاه به ایران می آید می نویسد: «زنان روی سر پارچه سفید می گذارند و شلوار گشاد و چاقچور می پوشند. کفششان پاپوشی زرد یا سبز رنگ و عموم چادرها یکرنگ است.» تغییر لباس زنان پس از سفر ناصرالدین شاه به فرنگ
نوع و رنگ پوشاک در تهران بخصوص در دوره قاجار را می توانیم به ۳ دوره تقسیم نماییم. از آغاز قاجار تا سفر ناصرالدین شاه به فرنگ لباس های همه افراد جامعه تقریبا یکدست است و البته خیلی تفاوت بین این زمان و دوره محمدشاه و فتحعلی شاه قاجار وجود ندارد. شهبازی توضیح می دهد: «بعد از سفر ناصرالدین شاه به فرنگ یک دفعه پوشش تغییر می کند. ناصرالدین شاه وقتی شهرهای روسیه را می بیند و به لندن و پاریس می رود خیلی دوست داشت که زنانش از آن لباس ها بپوشند. بنابراین ناگهان یک تغییر اساسی در پوشش زنان دربار به وجود می آید.» جالب اینجاست که این نوع پوشش کم کم به جامعه هم سرایت می کند و در نوع پوشش زنان جامعه به این شکل تغییر ایجاد می شود. وقتی جوراب سفید با ساقه مشکی مد بود
دوره بعدی از زمان مظفرالدین شاه تا آخر قاجار است که پوشش مخصوص خویش را دارد. شهبازی می گوید: «در دوره ناصری اهالی اندرونی شامل زنان دربار و خدمه ای که در اختیار زنان دربار بودند از شلوارهای کشی و بافته سفید استفاده می کردند. این نوع لباس در خیلی از تصاویر دوره ناصری هم مشاهده می شود. البته گاهی هم شلوار مشکی می پوشیدند.» «هانری دالمانی» تاریخ نگار فرانسوی در رابطه با رنگ کفش ها در این زمان نوشته: « رنگ کفش ها اغلب سبز، زرد و قرمز است. جوراب ها نیز، سفید و دستبافت و گاهی ساقه هایشان رنگ مشکی است.» مردان با کلیجه های تیره رنگ
آن طور که شهبازی می گوید در واپسین سالهای حکومت ناصرالدین شاه، جوراب بدون حاشیه سفید، مرسوم و رنگ کفش ها قرمز، سبز و آبی می شود: «پوشاک زیر مردان معمولا به رنگ سفید و لباس های رو مثل قبا، جبه، کلیجه، شال کمر، کمربند، شلوار و عمامه به رنگ های تیره و گاهی رنگ های دیگر بود. در کل در این دوران از رنگ های گرم مثل قهوه ای و ارغوانی و... استفاده می شد.» چادرهای کرباسی و راهدار
نقاشی در دوره قاجار سیر تحول و تطور بسیاری را سپری کرده است. شهبازی می گوید: «از همه رنگ ها در آثار این دوران استفاده شده اما به نسبت از برخی رنگ ها مثل قرمز تیره و روشن، طلایی و نارنجی، بیشتر استفاده شده است و در موزه های مختلف داخلی و خارجی نمونه های فراوانی از آنها را می بینیم. مثل موزه ملک و کاخ گلستان و موزه های دیگر.» این تاریخ شناس می افزاید: «وقتی به تابلوها و آثار نقاشی به جا مانده از عصر قاجار و پهلوی مثل کمال الملک دقت نماییم می بینیم که قبای مردان به رنگ های سبز، زرد، آبی، بنفش و قرمز است.» شهبازی می گوید: «در دوره مشروطه هم یکسری تغییرات به وجود آمد و در دوره پهلوی بانوان کم کم چادرهای مشکی بر سر می گذاشتند و زنان طبقه عادی هم از چادرهای کرباسی رنگ و راه راه آبی و سفید استفاده می کردند.» زنان با سبیل و گونه های سرخ
بخشی از رنگ را هم در آرایش زنان در دوره ناصری میتوان مشاهده کرد. آرایش بانوان در این زمان سرخاب بود. شهبازی توضیح می دهد: «زنان گونه هایشان را سرخ می کردند و سبیلی باریک پشت لبشان می کشیدند و از موادی مثل حنا، سرمه، سرخاب و سفیداب به رنگ های مختلف برای آرایش استفاده می کردند.» یونیفورم نظامیان
در جنگ ایران و روسیه، عباس میرزا از ژنرال گاردان فرانسوی و هیئت همراهش برای آموزش و تعلیم سربازان استفاده می نماید که آنها تغییراتی را در بخش نظامی کشور همچون لباس می دهند؛ تغییراتی که برگرفته از نظام فرانسوی و شامل شلوارهایی به رنگ های مختلف ولی غالباً سفید بود. شهبازی می افزاید: «این روند در دوره ناصری ادامه پیدا می کند. تابلویی از دوره ناصرالدین شاه هست که ناصرالدین شاه درحال سان دیدن از نظامیانی است که شلوار سفید و کت سرمه ای به تن دارند.»
۲۳۳۲۳۳
منبع: یاری كالا
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب