مدیریت یكپارچه حوضه آبریز؛ كلید اصلی حل مشكل رودخانه ها
صرفه اقتصادی و محیط زیستی انتقال صنایع آب بر به سواحل جنوب کشور
یاری کالا: با حاکمیت خشکسالی بر کشور و کاهش منابع آب خصوصاً در حوضه های آبریز کارون و زاینده رود، انتقادات به چگونگی مدیریت حوضه های آبریز و منابع آب کشور بیش از پیش مطرح و مورد توجه قرار گرفته است. در صورتیکه یکی از عوامل کاهش منابع آب در کشور استقرار صنایع آب بر در فلات مرکزی ایران و طرح های انتقال آب برای این صنایع عنوان می شود که یک کارشناس آب معتقد می باشد انتقال این صنایع به سواحل جنوبی خلیج فارس و دریای عمان هم به لحاظ اقتصادی و هم از نظر زیست محیطی صرفه بیشتری دارد.
محسن موسوی خوانساری در گفت و گو با ایسنا، ضمن اشاره به این که کلید اصلی حل مشکل کارون یا کرخه و هر رودخانه دیگری در کشور مدیریت یکپارچه حوضه آبریز است، اظهار نمود: حالا در خیلی از حوضه های آبریز مدیریت بصورت جزیره ای است و هماهنگی کامل بین مصرف کنندگان آب در بالادست حوضه آبریز و پایین دست آن وجود ندارد، بدین جهت لازم است حوضه آبریز با همکاری تمام ذی نفعان و ذی مدخلان از ادارات و سازمان ها گرفته تا تشکل های صنف کشاورزی و تشکل های مردمی بصورت یکپارچه مدیریت شود و وزارت جهاد کشاورزی، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت صنعت، معدن و تجارت به همراه وزارت نیرو تحت نظر استانداری ها در هر منطقه و حوضه آبریز به شکلی برنامه ریزی کنند تا بخش اعظم آب در استانهای بالادست حوضه آبریز مصرف نشود و حداکثر آب تجدیدپذیر مورد نیاز به پایین دست برسد.
مروری بر عوامل موثر در کاهش کیفیت و شوری آب کارون
وی درباره عوامل مختلفی که در کاهش کیفیت و شوری آب رودخانه کارون نقش داشته اند توضیح داد و اظهار داشت: افزایش حجم ورود پساب کارخانه ها و فاضلاب شهرها و روستاها طی سالهای اخیر موجب افزایش شوری و آلودگی آب کارون شده و طی ۴ سال اخیر تشدید شده است. حالا تنها در اهواز ۲۰۰ هزار متر مکعب در روز فاضلاب از ۲۵ نقطه وارد رودخانه کارون می شود. همین طور استادان دانشگاه چمران و دانشگاه تهران معتقدند که راه اندازی و آبگیری سد تنظیمی گتوند سبب شده آب کارون از پایین دست این سد به سمت اهواز ۱۰ تا ۲۰ درصد نسبت به گذشته شورتر شود.
این کارشناس آب کشت نیشکر در حاشیه رود کارون و در دشت خوزستان را بعنوان یکی دیگر از عوامل شوری و کاهش کیفیت آب کارون برشمرد و اظهار نمود: زمینهای کشاورزی در خوزستان عمدتاً در حاشیه رودخانه یا در دشت خوزستان برای آبیاری شبکه زهکشی دارند و در نتیجه کودهای شیمیایی مصرف شده در اراضی کشاورزی شسته و وارد کارون می شود که یکی از عوامل کاهش کیفیت آب کارون شمرده می شود.
وی افزود: از طرفی دیگر نیشکر گیاهی است که به آب شیرین نیاز دارد و به آب شور حساس است. بدین جهت باید آب زیادی به نیشکر داد و لازم است این آب زهکشی شود چونکه زه آب همراه با شوری است و اگر از خاک شسته نشود و در زمین باقی بماند منجر به افت محصولات نیشکر یا گاهی از میان رفتن آن می شود. شوری آب رودخانه کارون پس از شوشتر و در محل تلاقی کارون با رودخانه دز و تبدیل شدن به کارون بزرگ در اهواز سه برابر می شود و یک سری کارخانه های نیشکر پس از اهواز مستقر هستند که شوری آب را تا حدی افزایش داده اند که در آبادان این میزان شوری دو برابر اهواز می شود.
به گفته موسوی، پساب خود محصولات نیشکر نیز وارد کارون و شور شدن آب آن می شود. با این وجود نیشکر آب زیادی لازم دارد که مستلزم این است که رود کارون از آب کافی برخوردار باشد.
دولت دوازدهم انتقال آب را انتخاب کرد
این کارشناس آب درباره این که انتقال آب از کارون یا سایر رودخانه ها و دریاهای کشور به صنایع آب بر مستقر در استانهای مرکزی کشور صرفه اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی بیشتری دارد یا انتقال صنایع آب بر به سمت سواحل جنوبی کشور، ضمن اشاره به این که صنایع آب بر باید در نزدیکی دریا باشند، اشاره کرد: انتقال آب یا انتقال صنایع پرسشی بود که در دولت دوازدهم عنوان شد و این دولت گزینه اول یعنی انتقال آب به صنایع آب بر را انتخاب نمود این در حالیست که این مبادرت به عقیده خیلی از صاحبنظران و متخصصان اشتباه است.
موسوی با اشاره به صنایع آب بر استان اصفهان افزود: بعنوان مثال برای تولید هر تن فولاد در کارخانه فولاد مبارکه اصفهان ۲۵ متر مکعب آب مصرف می شود یعنی اگر کارخانه فولاد مبارکه در سال ۳ میلیون تن تولید داشته باشد قاعدتا ۷۵ میلیون متر مکعب آب لازم دارد و به همین ترتیب کارخانه ذوب آهن نیز با همین ظرفیت تولید به همین میزان آب نیاز دارد بدین سبب این دو صنایع در سال حدود ۱۵۰ میلیون متر مکعب آب مصرف می کنند. با این وجود شنیده ها حاکی از این است که با تمهیداتی که دو کارخانه اندیشیده اند و صرفه جویی های انجام شده هر دو کارخانه باهم سالانه بیش از ۸۰ میلیون متر مکعب آب مصرف نمی کنند اما نکته مهم این است که همین میزان آب نیز حالا برای زاینده رود غنیمت است. آب جاری در زاینده رود باید به شکلی باشد که علاوه بر این که حق آبه کشاورزان در پایین دست پرداخت گردد، ۲۰۰ میلیون متر مکعب حق آبه تالاب گاوخونی نیز رها شود چون اگر این تالاب خشک شود به کانون گردوغبار تبدیل و مصیبت های زیادی را برای مردم منطقه ایجاد خواهدنمود.
انتقال صنایع آب بر به نزدیکی سواحل به لحاظ اقتصادی و زیست محیطی صرفه بیشتری دارد
این کارشناس آب با اعلان اینکه انتقال صنایع آب بر به نزدیکی دریا هم به لحاظ اقتصادی و هم زیست محیطی صرفه بیشتری دارد، اظهار داشت: حالا سنگ آهن و فولاد مورد نیاز صنایع فولاد از یزد به اصفهان منتقل می شود اما با توجه به این که ظرفیت حمل و نقل ریلی کشور بسیار عالی است می توانیم سنگ آهن و فولاد را از یزد به بندرعباس و کارخانه فولاد اصفهان را به جنوب کشور منتقل و در نزدیکی سواحل خلیج فارس و دریای عمان مستقر نماییم چونکه هزینه حمل هر متر مکعب آب از بندرعباس به اصفهان بیش از ۴ دلار است در صورتیکه حمل هر تن سنگ آهن از یزد یا حتی اصفهان به بندرعباس بیشتر از ۵۰ هزار تومان نمی گردد. در حقیقت با احتساب هزینه های انتقال و مصرف آب برای استحصال هر تن فولاد در استان اصفهان، می توان اظهار داشت که انتقال صنایع فولاد از استان اصفهان به سواحل جنوب کشور می تواند هزینه های لازم برای استخراج هر تن فولاد را به یک چهارم میزان فعلی کم کند.
وی همین طور درباره خسارات زیست محیطی طرح های انتقال آب متذکر شد: اگر خسارات زیست محیطی که بواسطه نیروگاه های برق برای پمپاژ آب در طول مسیر انتقال آب و خط لوله انتقال آبی که زیر زمین یا روی زمین قرار می گیرد محاسبه شود، ارزش ریالی این خسارات زیست محیطی و آلودگی که برای هوا به وجود می آورد بمراتب بیش از هزینه ای می شود که دولت دوازدهم برای اجرای طرح انتقال آب محاسبه کرده است بدین سبب بیشتر متخصصان معتقدند که باتوجه به شرایط منابع آب کشور بالاخره روزی مجبور هستیم عادت های قبلی را ترک و کارخانه های صنایع آب بر را از فلات مرکزی ایران به سواحل جنوبی خلیج فارس و دریای عمان منتقل نماییم.
موسوی در آخر اظهار داشت: در سواحل مکران بین بندر جاسک تا چابهار در کنار دریای عمان ظرفیت بسیار خوبی برای استقرار صنایع داریم که متاسفانه مورد استفاده قرار نمی گیرد. دولت دوازدهم جهت استفاده از این ظرفیت ها برنامه ریزی هایی کرد و الان دولت جدید باید زیرساخت های لازم را در این منطقه آماده کند تا بتوانیم صنایع را از استانهای مرکزی و نسبتا خشک کشور به نزدیکی دریا منتقل نماییم.
منبع: یاری كالا
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب